Stanisław Ptak (aktor)

---

Życiorys

1927–1948

Stanisław Ptak, jako najmłodszy z poczwórnego grona synów Antoniny z domu Saitz oraz Adama Ptaka, absolwenta uznanej Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie, przyszedł na świat w Wągrowcu, położonym w Wielkopolsce. W jego rodzinie panowały tradycje humanistyczne, które z pewnością miały wpływ na jego dalszą drogę artystyczną. Z domu rodzinnego wyniósł pasję do śpiewu, co miało stać się istotną częścią jego przyszłej kariery.

Stanisław rozpoczął studia prawnicze w Wyższej Szkole Morskiej w Gdyni oraz w Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego w Poznaniu, jednak zrezygnował z ich ukończenia. Niezwykle trudne czasy II wojny światowej i hitlerowskiej okupacji w naturalny sposób przerwały jego edukację. Po wojnie, młody Stanisław zdał maturę w trybie eksternistycznym, z dużym prawdopodobieństwem w 1947 lub 1948 roku, jednocześnie pracując jako drukarz w „Głosie Wielkopolskim”. W międzyczasie kontynuował naukę śpiewu u cieszącego się uznaniem w Poznaniu profesora Wincentego Nowakowskiego, specjalizującego się w impostacji głosu.

Gniezno – Poznań – Kraków

W latach 1949–1950 Stanisław Ptak miał okazję zadebiutować w tytułowej roli w sztuce „Amfitrion” Plauta, występując w gnieźnieńskim Teatrze Miejskim. W następnym roku słynny reżyser Wilam Horzyca zauważył jego talent, angażując go do pracy w poznańskich teatrach, gdzie artysta występował aż do 1953 roku. To właśnie w Poznaniu Ptak poznał takie postacie jak Władysław Woźnik oraz Józef Karbowski. W 1951 roku zawarł związek małżeński z Barbarą z domu Boruszak, a dwa lata później zdał egzamin na studia w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej i Filmowej w Krakowie.

Operetka Śląska w Gliwicach

W 1953 roku Stanisław Ptak postanowił przenieść się do Gliwic, gdzie dołączył do nowo powstałej Operetki Gliwickiej, która wówczas jeszcze funkcjonowała przy bytomskiej Operze. Debiutował tam rolą starca Atanasa w przedstawieniu „Trembita” autorstwa Jurija Milutina. W Gliwicach miał okazję występować u boku takich artystów jak Maria Artykiewicz, Irena Brodzińska, Beata Artemska, Wanda Polańska oraz Aleksander Sawin. Jego repertuar obejmował utwory Offenbacha, Kalmana, Straussa, Frimla, Mozarta i Dunajewskiego.

Podczas swojej kariery spotkał również takie osobistości jak Bohdan Wodiczkę, Witold Rowicki oraz Karola Stryję. Najważniejszą rolą w jego dorobku artystycznym jest postać Don Kichota w musicalu „Człowiek z La Manchy” autorstwa Mitcha Leigha i Joe Dariona, którego polska premiera miała miejsce w 1970 roku. Ta kreacja ugruntowała jego pozycję w środowisku teatralnym, przynosząc mu wiele nagród. Po dwudziestu siedmiu latach Stanisław Ptak ponownie wystąpił w roli błędnego rycerza, tym razem w Teatrze Rozrywki w Chorzowie.

Teatr dramatyczny i estrada

Po okresie wczesnej kariery (1949–1953) w Teatrze Miejskim w Gnieźnie oraz Teatrze Polskim w Poznaniu, w 1977 roku został zaproszony przez Kazimierza Kutza do Teatru Śląskiego, gdzie zagrał rolę Rededy’ego w spektaklu „Babałajkina i spółka” Siergieja Michałkowa. Jego osiągnięcia w Teatrze Nowym w Zabrzu również zasługują na uwagę, gdzie zagrał Stomila w „Tangu” Mrożka, a także w dwóch sztukach Aleksandra Fredry oraz „Żołnierzu i bohaterze” Georga Bernarda Shawa. W 1970 roku artysta wyruszył w tournée po USA i Kanadzie, które spotkało się z entuzjastycznym przyjęciem i zaowocowało kolejnymi zaproszeniami do takich krajów jak Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Australia i ponownie do USA oraz Kanady. Współpracował z takimi osobistościami jak Irena Kwiatkowska, Agnieszka Kossakowska, Sława Przybylska, Anna Seniuk, Halina Kunicka, Igor Śmiałowski, Mariusz Dmochowski, Jerzy Połomski oraz Lucjan Kydryński. Warto podkreślić jego udział w prestiżowym Milwaukee Operetta Carnival w Stanach Zjednoczonych w 1973 roku, gdzie wystąpił w „Studencie żebraku” Karla Millöckera. Potwierdzeniem jego statusu na polskiej scenie muzycznej było zaproszenie do gościnnych występów w Teatrze Muzycznym Roma w latach 1995–1998.

Teatr Rozrywki

W 1987 roku Stanisław Ptak rozpoczął owocną współpracę z chorzowską sceną rozrywkową, debiutując gościnnie w „Betlejem polskim” Lucjana Rydla. Jego najważniejsze występy obejmują role w spektaklach takich jak „Kaczo” Bogusława Schaeffera, „Skrzypek na dachu” Jerry’ego Bocka oraz „Człowiek z La Manchy” M. Leigha, za które zdobył Złotą Maskę w 1998 roku za interpretację roli Don Kichota.

Role teatralne

W życiu teatralnym Stanisława Ptaka wiele ról odegrał w znaczących spektaklach, które miały wpływ na jego karierę aktorską. Jego talent i wszechstronność sprawiły, że znalazł się w wielu produkcjach w różnych teatrach.

Data	Rola	Spektakl	Teatr
8 października 1949	Amfitrion	Amfitrion	Teatr Miejski Gniezno
17 grudnia 1949	Leander	Szelmostwa Skapena	Państwowy Teatr Gniezno
18 marca 1950	Rafał Lagena	Dożywocie	Państwowy Teatr Gniezno
22 lipca 1950	Ralf	Wiosna w Norwegii	Państwowy Teatr Gniezno
2 czerwca 1951	Dyrektor	Wodewil warszawski	Teatry Dramatyczne (Komedia Muzyczna) Poznań
14 listopada 1951	Wincenty Michajłowicz Worobjew	Niespokojna starość	Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) Poznań
5 lipca 1952	Szczedry	4:0 dla ATK	Teatry Dramatyczne (Teatr Nowy) Poznań
23 stycznia 1954	Książę	Księżniczka czardasza	Operetka Śląska w Gliwicach
14 grudnia 1954	Cezary Gall	Swobodny wiatr	Operetka Śląska w Gliwicach
9 lipca 1955	Frank	Zemsta nietoperza	Operetka Śląska w Gliwicach
31 grudnia 1955	Baron Konrad d’Aubrais	Cnotliwa Zuzanna	Operetka Śląska w Gliwicach
21 kwietnia 1956	Emanuel Schikaneder	Dyrektor teatru	Operetka Śląska w Gliwicach
2 lipca 1956	Jim	Rose Marie	Operetka Śląska w Gliwicach
8 czerwca 1957	François Villon	Król włóczęgów	Operetka Śląska w Gliwicach
22 grudnia 1957	Paweł Aubier	Bal w Operze	Operetka Śląska w Gliwicach
6 sierpnia 1958	Pluton	Orfeusz w piekle	Teatr Muzyczny Gdańsk
11 marca 1959	Ganimed	Piękna Galatea	Teatr Muzyczny Gdynia
9 grudnia 1959	Juan Damigo	Clivia	Operetka Śląska w Gliwicach
23 kwietnia 1960	Hektor Persichetti	Dobranoc Bettino	Operetka Śląska w Gliwicach
22 października 1960	Major	Nitouche Herve	Operetka Śląska w Gliwicach
16 maja 1961	Paweł	Rozkoszna dziewczyna	Operetka Szczecin
3 lipca 1965	D’Artagnan	Trzej muszkieterowie	Operetka Śląska w Gliwicach
9 grudnia 1967	Książę Lewan Paławandeszwili	Keto i Kote	Operetka Śląska w Gliwicach
26 czerwca 1970	Rudi Engerling	Hrabia Luksemburg	Operetka Śląska w Gliwicach
18 grudnia 1970	Miguel de Cervantes – Don Kichote	Człowiek z La Manchy	Operetka Śląska w Gliwicach
23 czerwca 1972	Horacy Vandergelder	Hello, Dolly!	Operetka Śląska w Gliwicach
30 marca 1973	Johnny Graham	Szalona dziewczyna	Operetka Śląska w Gliwicach
29 marca 1974	Rajstop	Róża Stambułu	Operetka Śląska w Gliwicach
14 lutego 1976	Baron Konrad d’Aubrais	Cnotliwa Zuzanna	Operetka Śląska w Gliwicach
12 lutego 1977	Obolski	Fajerwerk	Operetka Śląska w Gliwicach
27 maja 1977	Daniłło	Wesoła wdówka	Operetka Śląska w Gliwicach
15 października 1977	Piorunowicz	Klub kawalerów	Operetka Śląska w Gliwicach
18 lutego 1978	Larivaudier	Córka pani Angot	Operetka Śląska w Gliwicach
23 lutego 1979	Jan Zaremba	Polska krew	Operetka Śląska w Gliwicach
28 grudnia 1985	Stomil	Tango	Teatr Nowy w Zabrzu
21 czerwca 1986	Kapka (gościnnie)	Odludki i poeta	Teatr Nowy w Zabrzu
21 czerwca 1986	Pan Jan Zrzęda (gościnnie)	Zrzędność i przekora	Teatr Nowy w Zabrzu
12 grudnia 1987	Arcykapłan, Dziad, Jędrek-Mędrek, Kolendziorz	Betlejem polskie	Teatr Rozrywki w Chorzowie
26 czerwca 1989	Boni Kancsianu (gościnnie)	fkl	Opera Śląska Bytom
24 marca 1990	Jonathan Peachum (gościnnie)	Opera za trzy grosze	Teatr Rozrywki w Chorzowie
6 grudnia 1991	Profesor Cudek – Czarodziej z Oz	Czarodziej z krainy Oz	Teatr Rozrywki w Chorzowie
18 września 1992	Herr Rudolf Schultz	Cabaret	Teatr Rozrywki w Chorzowie
25 listopada 1992	Kierownik grupy	Łotrzyce	Teatr Rozrywki w Chorzowie
30 stycznia 1993	Pan 1	Duże z pianką	Teatr Rozrywki w Chorzowie
28 listopada 1993	Tewje Mleczarz	Skrzypek na dachu	Teatr Rozrywki w Chorzowie
12 lutego 1994	Mateusz Cuthbert	Ania z Zielonego Wzgórza	Teatr Rozrywki w Chorzowie
15 stycznia 1995	Kacper, Szlachcic	Pastorałka	Teatr Rozrywki w Chorzowie
17 kwietnia 1995	Frank	Zemsta nietoperza	Teatr Muzyczny „Roma” w Warszawie
15 sierpnia 1995	Stryj Beniamin	Błękitny zamek	Teatr Muzyczny „Roma” w Warszawie
16 listopada 1996	Profesor Robaczek	Ptasznik	Teatr Muzyczny „Roma” w Warszawie
15 marca 1997	Miguel de Cervantes – Don Kichote	Człowiek z La Manchy	Teatr Rozrywki w Chorzowie
30 listopada 1997	Naczelnik więzienia	Pocałunek kobiety-pająka	Teatr Rozrywki w Chorzowie
marzec 1998	Elf, Filostrat	Sen nocy letniej	Teatr Rozrywki w Chorzowie
18 października 1998	Jowisz	Orfeusz w piekle	Teatr Miejski w Gliwicach
12 czerwca 1999	Everet Scott	The Rocky Horror Show	Teatr Rozrywki w Chorzowie
15 września 2000	Robaczek	Ptasznik z Tyrolu	Teatr Miejski w Gliwicach
18 marca 2001	Mr Andrew	W 80 dni dookoła świata po…	Teatr Rozrywki w Chorzowie
30 marca 2001	Pierrot	Ballada o sześciu lustrach	Teatr Miejski w Gliwicach

Filmografia

W bogatej i różnorodnej filmografii Stanisława Ptaka można dostrzec wiele znaczących ról, które pozostawiły trwały ślad w polskim kinie. Oto zestawienie jego najważniejszych występów aktorskich:

• 1962: Drugi brzeg – więzień kryminalny,
• 1977: Okrągły tydzień – ojciec Gustlika,
• 1980: Królowa Bona – Mikołaj Dzierzgowski, prymas Polski (odc. 6, 9-11),
• 1980: Misja – minister rzeszy (odc. 2),
• 1980: Polonia Restituta,
• 1982: Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny,
• 1982: Polonia Restituta – czytający rozkaz generała Hallera (odc. 7),
• 1986: Biała wizytówka (odc. 6),
• 1995: Opowieść o Józefie Szwejku i jego najjaśniejszej epoce,
• 1996: Opowieść o Józefie Szwejku i jego drodze na front – Grunstein (odc. 1 i 6),
• 1999: Przygody dobrego wojaka Szwejka.

Nagrody i nominacje

W tej sekcji znajdują się informacje dotyczące osiągnięć artystycznych Stanisława Ptaka, który zdobył liczne nagrody i nominacje w ciągu swojej kariery aktorskiej.

Rok	Nagroda	Za	Wynik
20 listopada 1971	Nagroda Wojewódzka	Kreacje aktorskie na Scenie Państwowej Operetki Śląskiej w Gliwicach	Wygrana
22 lipca 1973	Nagroda III Stopnia	Twórczość Artystyczna w Dziedzinie Wokalistyki za rolę Don Kichota w „Człowieku z La Manchy”	Wygrana
5 sierpnia 1973	Księga Zasłużonych	Zasługi i Osiągnięcia w Pracy Artystycznej w Województwie Katowickim	Wygrana
1978	Złota Maska	Najpopularniejszy Aktor Województwa Katowickiego	Wygrana
22 lipca 1979	Nagroda Wojewódzka w Dziedzinie Kultury, Sztuki, Nauki 35-lecia PRL	_	Wygrana
27 marca 1986	Złota Maska	Gościnne występy w Teatrze Nowym w Zabrzu w roli Stomila w „Tangu” Stanisława Mrożka	Wygrana
1994	Złota Maska	Rola Tewiego Mleczarza w „Skrzypku na dachu”	Wygrana
27 marca 1998	Złota Maska	Kreacje w roli „Człowieka z La Manchy” w Teatrze Rozrywki w Chorzowie	Wygrana

Odznaczenia

Stanisław Ptak, wybitny aktor, otrzymał wiele prestiżowych odznaczeń w ciągu swojej kariery artystycznej. Oto lista jego znaczących wyróżnień:

• 28 lutego 1955 – Medal 10-lecia Polski Ludowej,
• 21 marca 1964 – Złota Odznaka Zasłużonego w Rozwoju Kultury Województwa Katowickiego,
• 29 października 1970 – Odznaka 25-lecia za Szczególne Zasługi dla Miasta Gliwic,
• 13 kwietnia 1977 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• 22 maja 1973 – Krzyż Zasługi,
• 22 lipca 1974 – Medal 30-lecia Polski Ludowej,
• 1978 – Złota Honorowa Odznaka Klubów Oficerów Rezerwy,
• 22 lipca 1984 – Medal 40-lecia Polski Ludowej,
• 10 października 1997 – Zasłużony Działacz Kultury.

Odznaczenia te dowodzą nie tylko jego talentu, ale również ogromnego wkładu w rozwój polskiej kultury.

Muzeum Barbary i Stanisława Ptaków

Muzeum Barbary i Stanisława Ptaków stanowi stałą ekspozycję, która jest częścią Oddziału Teatralno-Filmowego Muzeum Historii Katowic. To wyjątkowe miejsce ulokowane jest w dawnym lokalu mieszkalnym państwa Ptaków. W jego zbiorach można znaleźć liczne pamiątki oraz dokumentację dotyczące zarówno życia zawodowego, jak i osobistego Stanisława Ptaka.

Zwiedzający mają okazję podziwiać różnorodne eksponaty, w tym fotografie, kostiumy sceniczne – wśród nich dwie zbroje zaprojektowane specjalnie do musicalu „Człowiek z La Manchy”, w którym brał udział Stanisław Ptak, a także plakaty, nagrody oraz wyróżnienia. Zgromadzono tu wiele interesujących przedmiotów, które świadczą o bogatej karierze artystycznej tej pary twórców.

---

Oceń: Stanisław Ptak (aktor)

---